Endurkoma vínylplatna: Tónlistarmiðillinn sem stendur tímans tönn
Áður en stafrænar streymisþjónustur tóku yfir, var vínylplatan mest notaði tónlistarmiðillinn. Í lok sjötta áratugarins hófst gullöld vínylsins, sem varð algengasta form tónlistarútgáfu næstu áratugi. Á níunda áratugnum varð bylting þegar geisladiskurinn (CD) kom til sögunnar, sem olli hríðfækkun í sölu vínylplatna. Vínylinn náði þó ótrúlegri endurkomu á síðari árum, þar sem margir tónlistarunnendur kjósa nú aftur að hlusta á tónlist með hlýju hljóði vínylsins.
Hver fann upp vínylplötuna?
Vínylplatan var þróuð af Peter Carl Goldmark, vísindamanni hjá Columbia Records, árið 1948. Uppfinning hans leyfði framleiðslu á plötum með lengri spilunartíma og betri hljómgæðum en þær sem á undan komu. Vínyllinn tók fljótt við af eldri plötum og varð helsta form tónlistarflutnings.
Fall og endurkoma vínylsins
Þrátt fyrir að vínyllinn hafi misst yfirráð sín á tónlistarmarkaðnum á níunda áratugnum, á hann nú gullöld í endurkomu. Undanfarin ár hefur vínyll aftur orðið vinsæll, sérstaklega hjá tónlistarsafnara og aðdáendum sem vilja líkamlegt form tónlistar. Sölur vínylplatna hafa hækkað jafnt og þétt og árið 2020 varð vínyll vinsælasti líkamlegi tónlistarmiðillinn í Bandaríkjunum, þegar hann fór fram úr geisladiskum í sölu í fyrsta skipti síðan 1986.
Mesta selda vínylplata allra tíma
Mesta selda vínylplata allra tíma er Thriller eftir Michael Jackson. Frá því að platan kom út árið 1982 hefur hún selt yfir 66 milljón eintökum um allan heim, sem gerir hana bæði sölu- og áhrifamesta vínylplötu tónlistarsögunnar.
Af hverju er vínyl aftur í tísku?
Þróunin í átt að streymisþjónustum hefur leitt til þess að fólk upplifir „óendanlegt framboð“ tónlistar, þar sem efnið rennur endalaust. En vínyl gerir það að verkum að hlustendur verða meðvitaðri um það sem þeir hlusta á. Að setja plötu á, snúa henni við og halda utan um líkamlegt eintak hefur orðið að andstæðu hraða og stöðugum breytingum stafrænnar menningar. Einnig er vínylinn oft tengdur „retro“ stemningu, sem höfðar til ungu kynslóðarinnar sem vill tengjast menningarsögu tónlistar.
Vínylplötur sem listaverk
Vínylplatan hefur ekki aðeins endurheimt sinn sess sem hlustunarform heldur einnig sem listaverk. Mikill metnaður hefur verið lagður í hönnun umslaga, þar sem frægir listamenn, ljósmyndarar og grafískir hönnuðir hafa skapað ógleymanleg verk. Umslög eins og The Dark Side of the Moon eftir Pink Floyd, hannað af Hipgnosis, og Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band eftir The Beatles, hannað af Peter Blake, eru klassísk dæmi um hvernig tónlist og sjónlist sameinast í vínylformi.
Vitnisburður tónlistarfólks og framleiðenda
Adele hafði mikil áhrif á endurkomu vínyls með plötunni sinni 25, sem tafði framleiðslu vínylplatna vegna eftirspurnar. David Bowie, Jack White og Neil Young hafa einnig verið miklir stuðningsmenn vínylplata. Bowie sagði einu sinni að „Vínyl gefur tónlistinni líf sem enginn annar miðill getur náð.“ Jack White hefur einnig lagt áherslu á mikilvægi plötuumslagsins sem listaverk og sagði að „hlustendur eiga að upplifa tónlistina með öllum skilningarvitum.“
Vínyl og framtíð tónlistar
Það er ljóst að vínylplatan er komin aftur til að vera, að minnsta kosti fyrir tónlistaráhugafólk. Vínyl hefur fangað nýja kynslóð tónlistarunnenda sem leita eftir dýpri tengingu við tónlistina, bæði í hljóði og sjónrænni upplifun.
The Wall Street Journal sem fer dýpra í það hvernig vínylplöturnar, sem einu sinni voru nær dauðar, hafa tekið algera U-beygju og slegið í gegn aftur.
Mike Shinoda úr Linkin Park og aðrir tónlistarspekúlantar taka okkur í ferðalag gegnum endurkomu vínylsins, frá því að vera safngripir upp í að vera eftirsóttari en geisladiskar – fyrir fyrsta skipti síðan 1987!
Þrátt fyrir stafrænt yfirtökutímabil og strauma á borð við Spotify og Apple Music, tókst vínyl að rjúka upp í sölum og slá met með 1,2 milljarða dala árið 2022. Af hverju veljum við plötuna aftur? Kíktu og fáðu svarið!
Skoðunarferð um Vínylframleiðslu hjá Third Man Records í Detroit
Í þessu áhugaverða myndbandi fáum við innsýn í vínylframleiðsluferlið hjá Third Man Records, plötufyrirtæki Jack White. Vínylpressuna í Detroit, Michigan heimsótt, þar sem allt ferlið frá skurði og pressun yfir í gæðastjórnun á hljómgæðum og er skoðað í smáatriðum.
Þessi framleiðsla á sér rótaríka tengingu við fortíðina og sýnir hversu mikill metnaður er lagður í að skapa plötur með gæða hljómi sem nær í gegn um hverja rás vínylsins. Þetta myndband er tilvalið fyrir þá sem vilja kafa dýpra í heim vínylsins og skilja hvað það er sem gerir þessa formúlu bæði dýrmæta og heillandi.
